خواب یکی از ضروریات انسان مخصوصاً برای تجدید قوا محسوب می شود. بنابراین کیسه خواب راحت و نرم و گرم از اهمیت بالایی برخوردار است.
کیسه خواب از وسایل ضروری یک طبیعت گرد و کوهنوردی است که بیشتر در برنامه های چند روزه که احتیاج به بیواک ( شب مانی ) در کوه دارد کاربرد دارد. کیسه خواب یک جزء مهم و اساسی در کوهنوردی به حساب می آید.
به دلیل اینکه مانع نفوذ رطوبت می شود و هم در مقابل سرما از ما مراقبت می کند. کیسه خواب ها بر حسب مواد مصرف شده در تهیه آنها و بر اساس قابلیت نگهداری دما و یا به عبارتی بهتر قابلیت مقاومت در برابر سرما به دو نوع پَر و الیاف تقسیم بندی می شوند.
کیسه خواب های پَر:
کیسه خواب های پر همانطور که از نامشان پیداست حاوی پر ( پر قو ) هستند. کیسه خواب های پر از قدیم بسیار مورد توجه بوده اند و دارای گرمای زیاد و اندازه کوچک هستند. تنها نقیصه کیسه خواب پَر این که اگر خیس شود، خشک شدن آن به زمان زیادی نیاز دارد. برای رفع این نقیصه الیاف جدیدی به شکل لوله های تو خالی ساخته شده و در ساخت کیسه خواب های جدید به نام ترمو لایت برطرف شده است.
میزان پَر موجود در کیسه خواب به صورت درصد کرک و ساقه پر بیان می شود. مثلاً پَر ۶۰/۴۰ یعنی ۴۰ درصد آن ساقه یا بدنه پر و ۶۰ درصد آن کرک پَر است. بدین ترتیب کیسه خواب های ۷۰/۳۰ و ۸۰/۲۰ و ۹۰/۱۰ و ۹۵/۵ نیز موجود است.
درجه نوع پر ارتباط مستقیم با بهای آن دارد و هر چه درصد پر عالی تر باشد قیمت آن به همان نسبت گرانتر است. البته نوع پارچه و سایر مواد مصرفی نیز در این مورد تاثیر دارند. عالی ترین نوع پر درجه ۹۵/۵ است که اصطلاحاً به آن پر طلائی گفته می شود و شامل کرک خالص پر است که بسیار حرفه ای و مخصوص صعود در ارتفاعات بالا است. لازم به ذکر است که هر چه درصد کرک پَر بیشتر و مقدار ساقه کمتر باشد، قابلیت مقاومت آن در برابر سرما بیشتر و وزن آن از سوی دیگر کمتر خواهد بود، در نتیجه کیسه خواب گرمتر و سبکتر و دمای متوسط آن به دمای حداکثر نزدیک تر می شود و اصطلاحاً قوی تر است. عایق گرما بودن پَر نیز با واحدی به نام CUIN ( کوئین ) مشخص می شود که این عدد میزان ارتفاع ۳۰ گرم پَر را به واحد اینچ ( هر اینچ ۲.۵۴ سانتیمتر است ) بیان می کند یا به عبارتی مقدار پف کردن یا باد شدن پَر را نشان می دهد.

دمای کیسه خواب :
برای یکسان سازی اعداد اعلام شده برای کیسه خواب ها توسط شرکت های سازنده، در سال ۲۰۰۴ استاندارد اروپایی آزمایش توان گرمایی کیسه خواب ها ایجاد شد.
دمای مطلوب کیسه خوابها با ۳ دمای حداقل ، راحت و حداکثر بیان می شود. مثلاً ۱۰ و ۱۷- و ۲۵- ( درجه سانتیگراد ) یعنی این کیسه خواب برای دمای بین ۱۰ درجه بالای صفر تا ۲۵- درجه زیر صفر مناسب است ولی ۱۷- راحت ترین و مطلوب ترین دمای آن است و نزدیک به دمای حداقل ( از گرما) و نزدیک به دمای حداکثر ( از سرما) اذیت خواهید شد.
دمای حداکثر یا نهایی تنها از یخ زدن اعضای بدن جلوگیری می کند و شما خواب خوبی در این دما نخواهید داشت بنابراین در خرید کیسه خواب به دمای حداکثر بیشتر توجه کنید.

مفهوم اعداد و عبارت درج شده بر روی یک کیسه خواب استاندارد:
Maximum comfort temperature:
حداکثر دمایی که یک مرد عادی بدون اینکه به شدت عرق کند در کیسه خواب می تواند بخوابد و در این حالت باید زیپ کیسه خواب کاملاً باز باشد، دست ها بیرون کیسه خواب باشد و کلاه کیسه خواب نیز باز باشد.

Comfort temperature:
دمایی که در آن یک زن عادی درون کیسه خواب تمامی شب را با آرامش می تواند بخوابد.

Lowest comfort:
کمترین دمایی که یک مرد عادی در شب به مدت هشت ساعت می تواند درون کیسه خواب بخوابد بدون اینکه از خواب بیدار شود.

Extreme temperature:
کمترین دمایی که کیسه خواب می تواند از یک زن عادی در مقابل از دست دادن دمای عمومی بدن محافظت کند. این حالت اجازه شش ساعت خواب غیر راحت را بدون اینکه دمای داخلی بدن تا مرحله خطرناک پایین بیاید به فرد می دهد.
زمانی که میخواهید کیسه خواب انتخاب کنید شرایط و نوع فعالیتی که در نظر دارید و همچنین به دمای راحت ( comfort) آن توجه کنید. به هر حال احساس سرما و یا گرما برای بدن ما مطلوب نیست و توان جسمی ما را در برنامه ها کاهش می دهد.
شرایط فیزیولوژی در ارتباط با سرما و گرما
۱-سوخت و ساز:
زمانی که شخص در خواب است ۷۵ تا ۱۰۰ وات گرما تولید می کند که این عدد به عواملی چون جنسیت، سن، وزن، عادات و آمادگی جسمانی بستگی دارد.
۲- وزن:
در ذکر اعداد مربوط به کیسه خوابها شرایط کوهنورد در نظر گرفته شده است زیرا افراد چاق مقاومت و محافظت بیشتری در مقابل سرما نسبت به افراد لاغر دارند.
۳- سن:
افراد مسن عموماً گرمای کمتری تولید می کنند و زودتر از جوانترها احساس سرما می کنند.
۴- جنسیت:
خانمها بیشتر از آقایان احساس سرما می کنند به همین دلیل دمای راحت برای خانمها ۵ تا ۷ درجه بیشتر از دمای راحت آقایان است.
۵- عادت ها:
سبک زندگی توان بدن را در مقابل سرما و گرما کاهش می دهد.

۶-تجربه:
تجربه و آشنایی با شرایط خوابیدن در محلهای باز و صبیعت کارایی فرد را به مرور در راحت تر بودن در این شرایط افزایش می دهد.
۷- آمادگی جسمانی:
در صورت داشتن ورزیدگی و آمادگی جسمانی خواب راحت تر و بدنی گرم تر خواهیم داشت. یک بدن خسته گرمای کمی تولید کرده و باعث می شود فرد خیلی زود احساس سرما کند. ( قابل توجه اونهایی که قبل از برنامه کوهنوردی کم خوابی دارند!)

چگونه گرمتر بخوابیم:
سعی کنید همیشه کیسه خوابی که به همراه می برید سرمای بیشتری از محیطی که شما در آن می خوابید تحمل کند.
قبل از ورود به کیسه خواب کمی نرمش کنید تا گرم شوید. در این صورت زمان کمتری لازم است تا شما درون کیسه خواب گرم شوید و گرمای بدنتان در فضای کیسه خواب حفظ می شود.
قبل از خواب مثانه را تخلیه نمایید. چرا که بدن شما به گرم نگه داشتن مایع اضافی نیازی ندارد.
در هوای خیلی سرد کلاه به سر بگذارید، چرا که شما ۳۰ تا ۵۰ درصد از گرمای بدن خود را از راه سر و گردن از دست می دهید.
زیرانداز یکی از مهمترین تجهیزات برای گرم خوابیدن است. این نکته مهم را فراموش نکنید که کیسه خواب شما اگر ۱۰۰- هم باشد، اگر زیراندازتان در مقابل سرما و رطوبت نفوذپذیر باشد کیسه خوابتان به نایلون تبدیل خواهد شد!

توصیه:
به هنگام خرید کیسه خواب به نوع فعالیت، دما و رطوبت، اندازه و حجم کیسه خواب و وزن کیسه خواب توجه کنید و از افراد با تجربه تر کمک بگیرید. برای داشتن یک خواب راحت به این موارد نیز توجه کنید.
۱- یک زیرانداز خوب علاوه بر اینکه بر روی آن احساس راحتی دارید از سرمای زمین نیز شما را مصون می دارد.
۲- یک چادر خوب شما را در مقابل هوای بد محافظت می کند. خوابیدن در شرایط باد و یا رطوبت به شدت از کارایی و گرمای کیسه خواب شما می کاهد.
۳- خودتان را به لباس های اضافی مجهز کنید. این لباس ها را در شرایط بسیار سرد و یا در طول شب بپوشید. در شرایط سرمای زیر صفر درجه در صورت نیاز از کلاه طوفان و یا کیسه بیواک استفاده کنید.
۴- با بدنی عرق کرده و خیس داخل کیسه خواب نخوابید و هنگام خواب منافذ آن را کاملاً نبندید تا رطوبت در آن جمع نشود.
۵- درست و کامل بخورید در غیر این صورت بدن گرمای کمتری تولید می کند و بدن در مقابل سرما حساس می شود.
۶- آب بنوشید زیرا کمبود آب بدن نیز موجب کاهش گرمای تولیدی در بدن می شود.
۷- از نوشیدنی های الکی به شدت پرهیز کنید. این نوشیدنی ها به شما یک احساس گرمای موقت می دهند، اما مدتی بعد شما احساس سرمای بیشتری نسبت به قبل خواهید کرد.
۸- تجهیزات خود را خشک نگه دارید به خصوص کیسه خوابتان را که اگر پر باشد با خیس شدن بسیار ناکارآمد می شود. برای این منظور می توانید از روکش های مخصوص ضد رطوبت استفاده کنید.
۹- به comfort توجه کنید تا ببینید دمای راحت آن برای برنامه ای که در پیش دارید مناسب است یا خیر. در ضمن این اعداد ذکر شده کیسه خواب ها برای خوابیدن با لباس لایه اول است و با پوشیدن لباس بیشتر بیشتر می توان به دمای بیشتری رسید به خصوص استفاده از کلاه ضد طوفان و کت پر در سرما و زمستان.
۱۰- پایین کیسه خواب در قسمت پا تنگ تر است و در قسمت شانه عریض تر و در قسمت کلاه و سر باریکتر می شود. فضای کمتر بین بدن شما و کیسه خواب باعث گرمای بهتری می شود.
۱۱- چپ دستها معمولاً کیسه خوابی انتخاب کنند که زیپ آن در سمت راست قرار گرفته باشد و برعکس. (بعضی از کیسه خوابها هم زیپ دو طرفه دارند یا زیپ آنها در وسط قرار گرفته است.)
۱۲- طول کیسه خواب حتما از بدن شما بلندتر باشد.
۱۳- کیسه خواب شما تنها برای خوابیدن نیست بلکه برای حفاظت و خشک کردن لباس های خیس شما نیز به کار می رود ودر صورت نیاز می توانید کفش و یا ظرف آب و حتی باتریها را شب داخل نایلونی و در ته آن بگذارید که تا صبح یخ نزند.
۱۴- برای شستشوی کیسه خواب آن را باید با دست یا در دمای ۳۰ درجه سانیتگراد با ماشین بشویید و بدون استفاده از خشک کن ماشین، کیسه خواب را در فضای باز قرار دهید تا خشک شود.
۱۵- در خانه و زمانی که از کیسه خواب استفاده نمی کنید آن را ه صورت باز از چوب لباسی آویزان کنید تا در معرض هوا قرار بگیرد و پرهای آن پف کند و اصطلاحاً نشکند. چون شکستن پَر و خوابیدن آنها بر روی هم، از دمای کیسه خواب می کاهد و از عمر مفید کیسه خواب کاسته می شود.
در برنامهایتان در اولین فرصت کیسه خوابتان را در فضای باز خشک کنید. به عنوان مثال در طول روز کیسه خوابتان را بر روی چادرتان پهن کنید و در صورت امکان هر از گاهی هوای تازه وارد چادرتان کنید تا هوای داخل چادر دم کرده و مرطوب نشود.
با توجه به برنامه خود کیسه خواب را تهیه کنید. یعنی حداقل باید دو کیسه خواب داشته باشید یکی برای فصل گرم که اصطلاحاً به آن سه فصل می گویند و عموماً برای بهار و تابستان و اوایل پاییز و دماهای بالای صفر مناسب است و دارای حجم، وزن و قیمت کمتری است و دومین کیسه خواب برای اواخر پاییز و زمستان تا اواسط بهار و دماهای زیر صفر که هم گرم تر، سنگین تر و البته گران ترند، استفاده می شود.